พระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 มาตรา 5 ให้จัดตั้งกองทุนขึ้นกองทุนหนึ่งในสำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม เรียกว่า “กองทุนยุติธรรม” มีฐานะเป็นนิติบุคคล มีวัตถุประสงค์ เพื่อเป็นแหล่งเงินทุนสำหรับค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับ
การช่วยเหลือประชาชน ในการดำเนินคดี การปล่อยชั่วคราวผู้ต้องหาหรือจำเลย การช่วยเหลือผู้ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน
หรือผู้ได้รับผลกระทบจากการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน และการให้ความรู้ทางกฎหมายแก่ประชาชน ดังนั้น ภารกิจสำคัญ
ในการให้ความช่วยเหลือประชาชน จึงประกอบไปด้วย
1) การให้ความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี
2) การปล่อยชั่วคราวผู้ต้องหาหรือจำเลย
3) การช่วยเหลือผู้ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนหรือผู้ได้รับผลกระทบจากการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน
4) การสนับสนุนโครงการให้ความรู้ทางกฎหมายแก่ประชาชน
คำถามและคำตอบงานให้ความช่วยเหลือประชาชนทางกฎหมาย (Legal Aid) ด้วยบริการกองทุนยุติธรรม
ตอบ: ตามพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 ไม่มีบทบัญญัติให้ความช่วยเหลือเกี่ยวกับการตรวจพิสูจน์สารพันธุกรรม (DNA) ที่ไม่ใช่การตรวจพิสูจน์ที่เกี่ยวข้องในการดำเนินคดี ดังนั้น กองทุนยุติธรรม จึงไม่สามารถให้ความช่วยเหลือแก่ผู้ขอรับความช่วยเหลือเพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการตรวจพิสูจน์สารพันธุกรรม (DNA) ได้ แต่เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว ในคราวประชุมคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ครั้งที่ 2/2559 เมื่อวันที่ 18 พฤษภาคม 2559 ที่ประชุมคณะกรรมการกองทุนยุติธรรมจึงมีมติให้มีหนังสือขอความอนุเคราะห์การตรวจสารพันธุกรรม (DNA) ไปยังสถาบันนิติวิทยาศาสตร์ ซึ่งไม่มีค่าใช้จ่าย และให้สำนักงานยุติธรรมจังหวัด ประสานงานกับสถาบันนิติวิทยาศาสตร์เพื่อดำเนินการให้ความช่วยเหลือในเรื่องนี้ต่อไป
หากผู้ขอฯ ได้รับอนุมัติการให้ความช่วยเหลือในการการดำเนินคดีแล้ว สามารถตรวจพิสูจน์ได้โดยเบิกจ่ายจากกองทุนยุติธรรมตามรายการค่าใช้จ่ายอื่น เช่น ค่าใช้จ่ายในการตรวจพิสูจน์ ค่าวัสดุ อุปกรณ์ ค่าเครื่องมือที่ใช้ในการแสวงหาข้อเท็จจริงและหลักฐาน ค่าจัดเตรียมเอกสาร ค่าสอบแนวเขตรังวัดที่ดิน ค่าภาพถ่ายแผนที่ทางอากาศหรือดาวเทียม ค่าอ่าน แปล ตีความหรือวิเคราะห์ภาพถ่าย
ตอบ: สำหรับกรณีการให้ความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดีในชั้นบังคับคดีนั้น กองทุนยุติธรรมจะให้ความช่วยเหลือเป็นค่าใช้จ่าย ได้แก่ (1) ค่าจ้างทนายความในการบังคับคดี คดีละ 5,000 - 30,000 บาท (2) ค่าธรรมเนียมในการบังคับคดี ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 153
ตอบ: ตามสัญญาจ้างทนายความได้กำหนดสิทธิ หน้าที่ และความรับผิดไว้ ในกรณีทนายความจงใจขาดนัดหรือทอดทิ้งคดีตามข้อ 6 สำนักงานกองทุนยุติธรรมต้องดำเนินการตามข้อสัญญาที่กำหนดตามข้อ 9 โดยการบอกเลิกสัญญาและเรียกเงินค่าจ้างที่จ่ายไปโดยมีหนังสือบอกเลิกสัญญาและเรียกให้ชำระเงินค่าจ้างคืนภายใน 15 วันนับแต่วันเลิกสัญญา ในส่วนค่าธรรมเนียมศาลซึ่งความเสียหายเป็นผลมาจากการจงใจขาดนั้นหรือทอดทิ้งคดีของทนายความ ดังนั้น ทนายความต้องรับผิดชดใช้เงินค่าธรรมเนียมศาลคืนกองทุนยุติธรรม
ตอบ: ตามมาตรา 26 แห่งพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 บุคคลอาจขอรับความช่วยเหลือจากกองทุนยุติธรรมในการดำเนินคดี การขอปล่อยชั่วคราว การถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน หรือการได้รับผลกระทบจากการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน ตลอดจนการสนับสนุนโครงการให้ความรู้ทางกฎหมายแก่ประชาชน และคำว่า “บุคคล” ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ หมายความรวมถึงบุคคลธรรมดาหรือนิติบุคคล ซึ่งตามมาตรา 70 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ นิติบุคคลต้องมีผู้แทนคนหนึ่งหรือหลายคน ทั้งนี้ ตามที่กฎหมาย ข้อบังคับ หรือตราสารจัดตั้งได้กำหนดไว้ วรรคสอง ความประสงค์ของนิติบุคคลย่อมแสดงออกโดยผู้แทนของนิติบุคคล ดังนั้น หากผู้จัดการของห้างหุ้นส่วนจำกัด ประสงค์จะยื่นขอรับความช่วยเหลือ ก็ต้องดูวัตถุประสงค์ของห้างหุ้นส่วนจำกัดนั้น ว่าให้อำนาจในการดำเนินการดังกล่าวไว้หรือไม่ ประกอบกับการจัดตั้งกองทุนยุติธรรมขึ้นก็เพื่อเป็นช่องทางหนึ่งที่จะช่วยเหลือผู้ยากไร้ คนจนให้เข้าถึงความยุติธรรม โดยหลักการพิจารณาคำขอรับความช่วยเหลือ กองทุนยุติธรรมต้องคำนึงถึงฐานะทางเศรษฐกิจของผู้ที่จะได้รับความช่วยเหลือเป็นสำคัญด้วย
ตอบ: ตามมาตรา 28 แห่งพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 การพิจารณาให้ความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดีและการให้ความช่วยเหลือผู้ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนหรือผู้ถูกกระทบจากการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน คณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือ หรือคณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือประจำจังหวัด ต้องคำนึงถึงหลักเกณฑ์ ดังต่อไปนี้ (1) พฤติกรรมและข้อเท็จจริงของผู้ที่จะได้รับความช่วยเหลือจากกองทุน (2) ฐานะของผู้ที่จะได้รับความช่วยเหลือจากกองทุน (3) โอกาสที่ผู้ที่จะได้รับความช่วยเหลือจากกองทุน จะได้รับความช่วยเหลือหรือบรรเทาความเสียหายตามกฎหมายอื่น ดังนั้น หากกองทุนยุติธรรมพิจารณาแล้วเห็นว่าเข้าหลักเกณฑ์ ก็สามารถพิจารณาให้ความช่วยเหลือในกรณีดังกล่าวได้
ตอบ: ตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไข ในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 19 หากกรณีผู้ขอรับความช่วยเหลือ ไม่เห็นด้วยกับผลการพิจารณาของอนุกรรมการหรือประธาน ให้ยื่นหนังสือขอให้ทบทวนผลการพิจารณาแต่คณะอนุกรรมการหรือประธาน แล้วแต่กรณี พร้อมทั้งแสดงเหตุผลและข้อเท็จจริงภายในกำหนด 30 วัน นับแต่วันที่ได้รับแจ้งผลการพิจารณา ดังนั้น หากคณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือประจำจังหวัด มีมติไม่อนุมัติคำขอรับความช่วยเหลือเงินกองทุนยุติธรรม ผู้ขอรับความช่วยเหลือไม่สามารถยื่นอุทธรณ์ได้ แต่สามารถยื่นหนังสือขอให้ทบทวนผลการพิจารณาต่อคณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือประจำจังหวัดได้
ตอบ: พระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 มาตรา 22 ในกรณีที่มีเหตุจำเป็นเร่งด่วนไม่สามารถเสนอคำขอให้คณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือหรือคณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือประจำจังหวัดพิจารณาได้ ให้ประธานอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือ หรือประธานอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือประจำจังหวัด แล้วแต่กรณี เป็นผู้พิจารณาคำขอ และรายงานให้คณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือหรือคณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือประจำจังหวัด แล้วแต่กรณี ทราบโดยเร็ว ดังนั้น ในการพิจารณาคำขอรับความช่วยเหลือกรณีจำเป็นเร่งด่วน ให้ใช้ระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 15 วรรคสอง มาประกอบการพิจารณา
ตอบ: ตามสัญญาจ้างทนายความตกลงกันจ่ายค่าจ้างเป็นงวดๆ โดยได้มีข้อตกลงในการจ่ายเงินค่าจ้างเป็นจำนวน 3 งวด งวดแรกเมื่อทำสัญญา และยื่นฟ้องต่อศาล งวดที่สองจะจ่ายเมื่อมีการสืบพยานเสร็จสิ้น และงวดที่สามจะจ่ายเมื่อศาลชั้นต้นมีคำพิพากษา ปรากฏตามพฤติการณ์และข้อเท็จจริงมิได้มีการสืบพยานจนเสร็จสิ้นทนายความได้ยื่นฟ้องและรับเงินงวดแรกแล้วต่อมาคู่ความสามารถตกลงในเรื่องค่าเสียหายได้ และได้มีการถอนฟ้อง จึงไม่มีกรณีที่จะต้องจ่ายเงินค่าจ้างทนายความในงวดที่สองและงวดที่สาม
ตอบ: เมื่อศาลได้มีคำพิพากษาเสร็จเด็ดขาด เป็นหน้าที่ของผู้ขอรับความช่วยเหลือซึ่งเป็นเจ้าหนี้ตาม คำพิพากษาต้องดำเนินการตามคำพิพากษา ตามมาตรา 271 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งและเมื่อได้รับเงินจากการบังคับคดีนั้นแล้ว ตามสัญญาได้รับเงินช่วยเหลือจากกองทุนยุติธรรม กรณีให้ความช่วยเหลือในการดำเนินคดี ข้อ 3 ในกรณีที่ขอรับความช่วยเหลือตามข้อ 1.1 หรือ ข้อ 1.2 เมื่อศาลสั่งคืนค่าธรรมเนียมศาลหรือเงินค่าทนายความ ผู้ขอรับความช่วยเหลือจะต้องนำเงินที่ได้รับทั้งหมด แต่ไม่เกินจำนวนเงินที่ได้รับจากผู้ให้ความช่วยเหลือ คืนผู้ให้ความช่วยเหลือภายใน 15 วัน นับแต่วันที่ได้รับเงินในกรณีที่ผู้ขอรับความช่วยเหลือไม่ดำเนินการบังคับคดีตามคำพิพากษา หรือดำเนินการบังคับคดีและได้รับเงินดังกล่าว แต่ไม่นำเงินมาส่งมอบให้กองทุนยุติธรรม ต้องดำเนินการตามสัญญาการได้รับเงินช่วยเหลือจากกองทุนยุติธรรม กรณีให้ความช่วยเหลือในการดำเนินคดี ข้อ 5 หากผู้ขอรับความช่วยเหลือไม่ปฏิบัติตามสัญญานี้ ผู้ขอรับความช่วยเหลือต้องคืนเงินที่ได้รับความช่วยเหลือแล้วแต่กรณี รวมทั้งค่าใช้จ่ายทั้งปวงในการเตือน ทวงถาม เรียกร้องให้ชำระหนี้ ตลอดจนค่าฤชาธรรมเนียม ค่าทนายความ และค่าใช้จ่ายในการดำเนินคดี รวมทั้งค่าใช้จ่ายในการบังคับคดีให้ชำระหนี้คืนให้แก่ผู้ให้ความช่วยเหลือด้วย ดังนั้น หากผู้ขอรับความช่วยเหลือไม่ดำเนินการดังกล่าวกองทุนยุติธรรมจะดำเนินการกับผู้ขอรับความช่วยเหลือตามกฎหมายต่อไป
ตอบ: เป็นหน้าที่ของผู้ขอรับความช่วยเหลือซึ่งเป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาต้องดำเนินการตาม คำพิพากษา ตามมาตรา271 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง และเมื่อได้รับเงินจากการบังคับคดีแล้วนั้น ตามสัญญาได้รับเงินช่วยเหลือจากกองทุนยุติธรรมกรณีให้ความช่วยเหลือในการดำเนินคดีเมื่อศาลสั่งคืนค่าธรรมเนียมศาลหรือเงินค่าทนายความ ผู้ขอรับความช่วยเหลือจะต้องนำเงินที่ได้รับทั้งหมด แต่ไม่เกินจำนวนเงินที่ได้รับจากผู้ให้ความช่วยเหลือคืนผู้ให้ความช่วยเหลือภายใน 15 วัน นับแต่วันที่ได้รับเงิน
ตอบ: ตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไข ในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 24 วรรคสอง ในกรณีจำเป็นเร่งด่วนที่ไม่อาจทำสัญญาจ้างทนายความได้ทัน ให้เลขานุการพิจารณาคัดเลือกทนายความจากบัญชีทนายความของกองทุนเพื่อดำเนินคดี หรือบังคับคดีให้ผู้ขอรับความช่วยเหลือไปพลางก่อน แล้วทำสัญญาจ้างทนายความกับกองทุนภายหลัง
ตอบ: กรณีการให้ความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี ที่มีเหตุจำเป็นเร่งด่วนไม่สามารถเสนอคำขอต่อคณะอนุกรรมการได้ ให้ประธานคณะอนุกรรมการเป็นผู้พิจารณาคำขอ และรายงานให้คณะอนุกรรมการ ทราบโดยเร็ว ตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไข ในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ.2559 ข้อ 15 กรณีเหตุจำเป็นเร่งด่วนสำหรับ คำขอรับความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี ยกตัวอย่างเช่น
1) คำขอรับความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี หากไม่ได้รับการพิจารณาโดยเหตุจำเป็นเร่งด่วนอาจทำให้คดีขาดอายุความในการดำเนินการฟ้องคดี
2) หากไม่ได้ใช้สิทธิทางศาลจะเกิดความเดือดร้อนเกินสมควร
3) ไม่มีเงินจ่ายค่าจ้างทนายความแต่ได้กู้ยืมเงินมาจ่ายค่าทนายความบางส่วนจึงมาขอรับความช่วยเหลือจากกองทุนยุติธรรม
ตอบ: ตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรมว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 25 บัญญัติว่า “ผู้ขอความช่วยเหลือไม่อาจเปลี่ยนตัวทนายความที่ได้รับการแต่งตั้งได้ เว้นแต่ ความปรากฏแกเจ้าหน้าที่ หรือผู้ขอรับความช่วยเหลือพบพฤติการณ์ที่อาจทำให้เกิดความเสียหายแก่คดีหรือทนายความผิดสัญญาจ้างทนายความ เจ้าหน้าที่หรือผู้ขอรับความช่วยเหลืออาจร้องขอให้เปลี่ยนทนายความได้ โดยให้ชี้แจงและแสดงเหตุผลเป็นหนังสือ” ประกอบวรรคท้าย “ทั้งนี้ การพิจารณาเปลี่ยนทนายความให้อยู่ในดุลพินิจของคณะอนุกรรมการ หรือประธารหรือเลขานุการแล้วแต่กรณี” ดังนั้น เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าผู้ขอรับความช่วยเหลือ ยื่นหนังสือขอเปลี่ยนตัวทนายความครั้งแรก โดยอ้างเหตุว่าทนายความไม่ได้ฟ้องร้องดำเนินคดีให้กับผู้ขอรับความช่วยเหลือ และยื่นหนังสือขอเปลี่ยนตัวทนายความครั้งที่ 2 โดยอ้างเหตุว่าทนายความละเลยไม่ยื่นขอขยายระยะเวลาวางเงินต่อศาลภายในกำหนดระยะเวลา ทำให้ผู้ขอรับความช่วยเหลือได้รับความเสียหาย จึงเป็นกรณีผู้ขอรับความช่วยเหลือ พบพฤติการณ์ที่อาจทำให้เกิดความเสียหายแก่คดี ผู้ขอรับความช่วยเหลือจึงมีสิทธิร้องขอให้เปลี่ยนทนายความได้ แต่ทั้งนี้การพิจารณาเปลี่ยนทนายความให้อยู่ในดุลพินิจของคณะอนุกรรมการ หรือประธาน หรือเลขานุการ แล้วแต่กรณี
ตอบ: ตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 29 กำหนดให้ “การจ่ายค่าจ้างและและค่าอื่นใดให้แก่ทนายความ ให้เป็นไปตามสัญญาจ้างทนายความ...” ซึ่งในการให้ความช่วยเหลือเงินกองทุนยุติธรรมเพื่อเป็นค่าจ้างทนายความในการบังคับคดีนั้น สัญญาจ้างทนายความในชั้นบังคับคดี ได้กำหนดการจ่ายค่าจ้างออกเป็นรายงวดรวม 2 งวด โดยจะจ่ายตามผลสำเร็จของงาน สำหรับการจ่ายค่าจ้างในงวดที่ 2 สัญญากำหนดให้จ่ายค่าจ้างให้ผู้รับจ้างในอัตราร้อยละ 50 ของค่าจ้าง เมื่อผู้รับจ้างได้ดำเนินการบังคับคดีเสร็จสิ้น ซึ่งมีปัญหาในการตีความสัญญาว่า คำว่า “การบังคับคดีเสร็จสิ้น” มีความหมายแค่ไหน อย่างไร พิจารณาแล้วเห็นว่า การบังคับคดีเสร็จสิ้น ตามที่ระบุไว้ นั้น หมายถึงการดำเนินการบังคับคดีได้เสร็จสิ้นลงในครั้งนั้นๆ เพราะการจ่ายค่าจ้างตามสัญญาจ้างทนายความในชั้นบังคับคดี ผู้รับจ้างจะจ่ายค่าจ้างให้ตามผลสำเร็จของงานตามงวดที่กำหนดไว้ ดังนี้ เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า ผู้รับจ้างได้ดำเนินการบังคับคดีแก่ทรัพย์สินของจำเลยหรือลูกหนี้ตามคำพิพากษา จนมีการขายทอดตลาดและเจ้าพนักงานบังคับคดีได้จ่ายเงินตามจำนวนหนี้ในคำพิพากษาและค่าฤชาธรรมเนียมในการฟ้องร้องให้แก่โจทก์หรือเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาแล้วเพียงเท่าที่เงินรายได้จำนวนสุทธิจะพอแก่การที่จะจ่ายให้ได้ ถือว่าการบังคับคดีได้เสร็จสิ้นลงตามสัญญาแล้วเมื่อผู้รับจ้างได้ตรวจสอบแล้วยืนยันว่าจำเลยไม่มีทรัพย์สินอื่นที่จะบังคับคดีชำระหนี้ได้ แม้การบังคับคดีแก่ทรัพย์สินของจำเลยหรือลูกหนี้ตามคำพิพากษานั้น จะได้เงินไม่พอชำระหนี้ตามคำพิพากษา ก็ถือว่าผู้รับจ้างได้ปฏิบัติตามสัญญาจ้างแล้ว ซึ่งในการดำเนินการของผู้รับจ้าง สัญญากำหนดให้ผู้รับจ้างจะต้องใช้ความรู้ความชำนาญในวิชาชีพ ด้วยความระมัดระวังและความขยันหมั่นเพียรในการปฏิบัติตามสัญญาอย่างมีประสิทธิภาพและจะต้องปฏิบัติหน้าที่ตามความรับผิดชอบให้สำเร็จลุล่วงเป็นไปตามมาตรฐานของวิชาชีพที่ยอมรับนับถือกันโดยทั่วไปตามที่สัญญาได้กำหนดไว้ ดังนั้น ในการขอรับค่าจ้างงวดที่ 2 นั้น จึงขอให้ทนายความผู้รับจ้าง รับรองยืนยันเป็นเอกสารว่าได้ดำเนินการตรวจสอบแล้วจำเลยหรือลูกหนี้ตามคำพิพากษาไม่มีทรัพย์สินอื่นที่จะบังคับคดีได้แล้ว เพราะเมื่อมีการเบิกเงินค่าจ้างในงวดที่สองแล้ว ถือว่าการปฏิบัติตามสัญญาได้เสร็จสิ้นลง
ตอบ: การบังคับคดีกับทรัพย์สินของลูกหนี้นั้นต้องดำเนินการบังคับคดีกับทรัพย์สินของจำเลยหรือลูกหนี้ตามคำพิพากษาเพื่อชำระหนี้ตามคำพิพากษาจนครบจำนวนหนี้ตามคำพิพากษาหรือคำสั่ง แต่หากลูกหนี้ไม่มีทรัพย์สินที่จะพอชำระหนี้ หากผู้รับจ้างได้ดำเนินการบังคับคดีกับทรัพย์สินของจำเลยหรือลูกหนี้ตาม คำพิพากษาแล้ว ปรากฏว่าได้เงินไม่พอชำระหนี้ได้ครบจำนวนตามคำพิพากษา ก็ถือว่าผู้รับจ้างได้ปฏิบัติตามสัญญาจ้างสำเร็จแล้ว การปฏิบัติหน้าที่ตามสัญญาจ้างเสร็จสิ้นลงแล้ว ไม่ใช่สัญญาจะมีความผูกพันกันไปจนกว่าจะพ้นระยะเวลาการบังคับคดีตามกฎหมาย
ตอบ: กรณีตามที่ระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรมว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไข ในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 16 วรรคสอง (2) ได้กำหนดเหตุแห่งการยุติคำขอ เมื่อ ผู้ขอรับความช่วยเหลือไม่ส่งเอกสาร หลักฐานข้อมูลที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติมต่อสำนักงานภายในระยะเวลาที่กฎหมายกำหนด ประกอบกับข้อ 7 ซึ่งได้กำหนดให้เจ้าหน้าที่แจ้งให้ผู้ยื่นคำขอทราบเพื่อดำเนินการส่งเอกสารหลักฐานให้ครบถ้วน ซึ่งในการส่งหนังสือแจ้งให้ผู้ยื่นคำขอทราบเพื่อดำเนินการ เจ้าหน้าที่จะต้องกำหนดระยะเวลาพอสมควรเพื่อให้ผู้ยื่นคำขอดำเนินการ หากผู้ยื่นคำขอเพิกเฉยไม่ดำเนินการภายในระยะเวลาดังกล่าวโดยไม่แจ้งเหตุขัดข้องให้เจ้าหน้าที่ทราบ จึงจะเป็นเหตุแห่งการยุติคำขอในกรณีที่กฎหมายกำหนดไว้ดังกล่าวได้
ตามคำขอรับความช่วยเหลือ เป็นกรณีที่มีเหตุจำเป็นเร่งด่วนเนื่องจากจะต้องได้รับการพิจารณาให้ความช่วยเหลือในการดำเนินคดีโดยจัดหาทนายความเพื่อยื่นคำให้การ ให้ทันภายในระยะเวลาที่กำหนดให้แก่ผู้ขอรับความช่วยเหลือ แต่เมื่อเจ้าหน้าที่รับคำขอแล้วพิจารณาเห็นว่ามีความจำเป็นต้องให้ผู้ขอรับความช่วยเหลือมาให้ข้อเท็จจริงเพิ่มเติม และขอให้ส่งเอกสารเพิ่มเติมเพื่อประกอบการพิจารณาทำความเห็นเสนอให้ประธานอนุกรรมการพิจารณาคำขอในกรณีคำขอที่มีเหตุจำเป็นเร่งด่วน จึงได้มีหนังสือแจ้งผู้ขอรับความช่วยเหลือเพื่อขอให้ส่งเอกสารเพิ่มเติมได้ สำหรับระยะเวลาที่กำหนดให้ผู้ขอรับความช่วยเหลือดำเนินการเพื่อนำส่งเอกสารเพิ่มเติมต่อเจ้าหน้าที่นั้น กองทุนยุติธรรมพิจารณากำหนดให้เจ้าหน้าที่สามารถขอเอกสารอื่นเพิ่มเติมได้และ ผู้ขอรับความช่วยเหลือต้องนำมาให้ภายใน 15 วัน นับแต่วันที่ได้รับแจ้ง ทั้งนี้เพื่อให้สอดคล้องพระราชบัญญัติการอำนวยความสะดวกในการพิจารณาอนุญาตของทางราชการ พ.ศ. 2558
ตอบ: แนวทางปฏิบัติของกองทุนยุติธรรมที่ผ่านมาจะต้องเป็นบุคคลใดบุคคลหนึ่งที่มีความน่าเชื่อถือหรือเป็นผู้นำชุมชน เช่น นายอำเภอ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน หรือนายจ้าง ข้าราชการ เป็นต้น โดยมีความจำเป็นที่บุคคลดังกล่าวต้องอยู่ในพื้นที่เดียวกันกับผู้ขอรับความช่วยเหลือ หรือเป็นที่รู้จัก เพราะจะทราบดีว่าผู้ขอรับความช่วยเหลือมีความเป็นอยู่อย่างไร ประกอบอาชีพอะไร และมีรายได้เท่าไร ซึ่งการรับรองรายได้ไม่มีผลต่อ ผู้รับรองรายได้ แต่เป็นเพียงเอกสารหลักฐานหนึ่งที่ใช้เป็นข้อมูลประกอบการพิจารณาทำความเห็นของเจ้าหน้าที่เพื่อเสนอต่อคณะอนุกรรมการในการพิจารณาให้ความช่วยเท่านั้น
ตอบ: ตามพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 ได้บัญญัติเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ในการพิจารณา ให้ความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดีไว้ ตามมาตรา 28 บัญญัติว่า “การพิจารณาให้ความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี และการให้ความช่วยเหลือผู้ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนหรือผู้ได้รับผลกระทบจากการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน คณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือหรือคณะอนุกรรมการให้ความช่วยเหลือประจำจังหวัดต้องคำนึงถึงหลักเกณฑ์ ดังต่อไปนี้ (1) พฤติกรรมและข้อเท็จจริงของผู้ที่จะได้รับความช่วยเหลือจากกองทุน (2) ฐานะของผู้ที่จะได้รับความช่วยเหลือจากกองทุน (3) โอกาสที่ผู้ที่จะได้รับความช่วยเหลือจากกองทุนจะได้รับการช่วยเหลือหรือบรรเทาความเสียหายตามกฎหมายอื่น”ประกอบกับระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไข ในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ได้กำหนดหลักเกณฑ์ในการพิจารณาให้ความช่วยเหลือไว้ตาม ข้อ 10 ข้อ 11 และ ข้อ 12 แล้ว ดังนั้น ในการพิจารณาคำขอรับความช่วยเหลือของประชาชนในการดำเนินคดี ไม่ว่าจะเป็นกรณีการฟ้องร้อง หรือต่อสู้คดี การพิจารณาคำขอรับความช่วยเหลือ เจ้าหน้าที่ และอนุกรรมการจะต้องพิจารณาตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนดไว้ดังกล่าวข้างต้น ซึ่งหากตามคำขอของผู้ขอรับความช่วยเหลือเป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนดไว้แล้ว ผู้ขอรับความช่วยเหลือก็มีสิทธิที่จะเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมได้โดยได้รับความช่วยเหลือจากเงินกองทุนยุติธรรม ส่วนผลแพ้หรือชนะของคดี เป็นอำนาจในการพิจารณาพิพากษาคดีของศาล
ตอบ: กองทุนยุติธรรม อนุมัติในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดีทีละชั้นศาล เนื่องจากแต่ละชั้นศาลมีข้อเท็จจริงแตกต่างกัน ดังนั้น ผู้ขอรับความช่วยเหลือต้องยื่นคำขอรับความช่วยเหลือในชั้นอุทธรณ์และชั้นฎีกาเป็นรายครั้ง
ตอบ: ผู้ขอรับความช่วยเหลือไม่อาจเปลี่ยนตัวทนายความได้ เว้นแต่ทนายความมีพฤติการณ์ที่อาจทำให้เกิดความเสียหายแก่คดี หรือทนายความผิดสัญญาจ้างทนายความ เจ้าหน้าที่หรือผู้ขอรับความช่วยเหลือ อาจร้องขอให้เปลี่ยนทนายความได้ โดยชี้แจงและแสดงเหตุผลเป็นหนังสือ
ตอบ: กองทุนยุติธรรม มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นแหล่งเงินทุนสำหรับใช้จ่ายเกี่ยวกับการช่วยเหลือประชาชน ในการดำเนินคดี การขอปล่อยชั่วคราวผู้ต้องหาหรือจำเลย การถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน และการให้ความรู้ ทางกฎหมายแก่ประชาชน หากผู้ขอรับความช่วยเหลือประสงค์ที่จะยืมเงินกองทุนยุติธรรมไปใช้จ่ายส่วนตัวนั้น จึงไม่ใช่วัตถุประสงค์ของกองทุนยุติธรรม จึงไม่สามารถให้ความช่วยเหลือประชาชนสำหรับค่าใช้จ่ายดังกล่าว
ตอบ: กรณีดังกล่าวถือว่าทนายความมีลักษณะต้องห้าม ไม่สามารถขอขึ้นทะเบียนกับทางสำนักงานกองทุนยุติธรรมได้ ถึงแม้จะพ้นผิดมารยาททนายความมาแล้วก็ตาม ตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรมว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 32 (11) ไม่เป็นผู้ถูกสอบสวนคดีมรรยาททนายความและถูกลงโทษฐานประพฤติผิดมรรยาททนายความ
ตอบ: ไม่สามารถให้ความช่วยเหลือได้ เนื่องจากจะต้องเป็นการช่วยเหลือในการยื่นคำร้อง ฟ้องคดีดำเนินคดี ต่อสู้คดี บังคับคดี และการดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้องเท่านั้นตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรมว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 4
ตอบ: ผู้ขอรับความช่วยเหลือสามารถยื่นที่สำนักงานกองทุนยุติธรรมได้ หรือจะยื่นสำนักงานยุติธรรมจังหวัดใดก็ได้ตามที่ผู้ขอรับความช่วยเหลือสะดวกที่สุด หรือยื่นที่ส่วนราชการอื่นก็ได้ หรืออาจจะจัดส่งทางไปรษณีย์มายังสำนักงานกองทุนยุติธรรมก็ได้ ตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรมว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 5
ตอบ: หากผู้ขอรับความช่วยเหลือไม่เห็นด้วยกับผลการพิจารณาขอคณะอนุกรรมการหรือประธาน ให้ยื่นหนังสือขอให้ทบทวนผลการพิจารณาต่อคณะอนุกรรมการ หรือประธานแล้วแต่กรณี ภายใน 30 วัน นับแต่วันที่ได้รับแจ้งผล ได้ ตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรมว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 19
ตอบ: การยุติคำขอรับความช่วยเหลือของทางสำนักงานกองทุนยุติธรรม ไม่ตัดสิทธิของผู้ขอรับความช่วยเหลือที่จะยื่นคำขอรับความช่วยเหลือใหม่อีกครั้ง
ตอบ: หากเป็นกรณีที่มีเหตุจำเป็น ผู้ขอรับความช่วยเหลือจะเสนอทนายความที่มีความรู้ ความสามารถ ประสบการณ์ให้คณะอนุกรรมการพิจารณาอนุมัติแต่งตั้งก็ได้ แม้ทนายความผู้นั้นจะไม่ได้ขึ้นบัญชีไว้กับกองทุนก็ตาม ให้ทนายความดังกล่าวได้รับค่าจ้างเช่นเดียวกับทนายความที่ขึ้นบัญชีกับกองทุนและต้องมีความผูกพันเป็นไปตามระเบียบนี้ด้วย ตามระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรมว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี พ.ศ. 2559 ข้อ 27
ตอบ: กรณีดังกล่าวเป็นกรณีเร่งด่วนไม่สามารถเสนอคำขอต่อคณะอนุกรรมการได้ เพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายแก่ประชาชน สามารถเสนอรายงานความเห็นให้ประธานเป็นผู้มีอำนาจพิจารณาคำขอ และรายงานให้คณะอนุกรรมการทราบโดยเร็ว ซึ่งหากรอเข้าคณะอนุกรรมการอาจเกิดความเสียหายทางคดีของประชาชน และทำให้ประชาชนได้รับความเสียหายจากการดำเนินการดังกล่าวได้
ตอบ: แม้สามีของผู้เสียหายกับผู้เสียหายจะมิได้จดทะเบียนหย่ากัน แต่หากฝ่ายสามีไม่ส่งเสียค่าอุปการะเลี้ยงดู ฝ่ายผู้เสียหายย่อมเรียกจากสามีได้ในเมื่อบุตรฝ่ายที่ควรได้รับอุปการะเลี้ยงดูไม่ได้รับการอุปการะเลี้ยงดูหรือได้รับการอุปการะเลี้ยงดูไม่เพียงพอแก่อัตภาพ (ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1598/38)
ตอบ: ผู้เสียหายสามารถเรียกค่าทดแทนจากหญิงอื่นได้ หากหญิงนั้นแสดงตนโดยเปิดเผยว่าตนมีความสัมพันธ์กับสามีของผู้เสียหายในทำนองชู้สาว (ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1523)
ตอบ: 1. สำเนาบัตรประจำตัวประชาชน หรือสำเนาเอกสารแสดงตัวตนอื่นที่ราชการออกให้
2. สำเนาทะเบียนบ้าน
3. เอกสารที่ระบุถึงพฤติการณ์แห่งคดี
4. ใบมอบอำนาจ (ถ้ามี) พร้อมติดอากรแสตมป์ 30 บาท
หากนำมาไม่ครบถ้วน สามารถนำมาให้เจ้าหน้าที่ภายหลัง และเจ้าหน้าที่สามารถขอเอกสารอื่นเพิ่มเติมได้และ ผู้ขอรับความช่วยเหลือต้องนำมาให้ภายใน 15 วัน นับแต่วันที่ไห้รับแจ้ง
ตอบ: 1. บิดาและมารดาจดทะเบียนสมรสกันภายหลัง
2. บิดาได้จดทะเบียนว่าเด็กคนนั้นเป็นบุตรของตน
3. ศาลมีคำพิพากษาว่าให้เด็กเป็นบุตรของฝ่ายชาย
ตอบ: ไม่จำเป็นที่ผู้เสียหายจะต้องเดินทางมายังสำนักงานกองทุนยุติธรรม ผู้เสียหายสามารถ ขอคำปรึกษาและยื่นคำขอรับความช่วยเหลือได้ที่สำนักงานยุติธรรมจังหวัดที่ผู้เสียหายมีภูมิลำเนาอยู่ได้